Bevrijdingsfestival Langedijk

Onderduikers waren mensen die zich verstopten voor de Duitsers. Zij deden dat omdat ze anders in Duitsland moesten werken, Jood waren en zouden worden opgepakt of gezocht werden omdat ze in het verzet zaten.

Op dit houten monument bij de kruising van de Nieuwe Weg (N 504) en de Dorpsstraat in Noord-Scharwoude stonden de eerste 23 namen. Tot 1969 was daar de jaarlijkse herdenking voor de slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog.

In de conservenfabriek van Verburg was een noodziekenhuis ingericht. Aan het eind van de oorlog werd alle vervoer steeds moeilijker, zodat hier een eerste opvang mogelijk was. Ook was er aan het eind van de oorlog bij Verburg een gaarkeuken. Mensen die thuis niet meer konden koken door brandstofgebrek of tekort aan voedsel, konden daar een warme maaltijd krijgen. Later werd bekend dat directeur Peter Verburg een belangrijke commandant was van het verzet in Langedijk.

De Joodse Anna Roodenburg uit Amsterdam is getrouwd met de Langedijker Arie Keppel. Ze wonen in Noord-Scharwoude op de Werfstraat en krijgen in juni 1941 een dochtertje. Alle Joden moeten in 1942 verplicht in Amsterdam wonen, maar Anna niet door haar huwelijk met een Nederlander en ze moet voor hun dochter zorgen. Haar familie komt in 1942 juist uit Amsterdam naar Langedijk toe om onder te duiken. Aan het eind van de Werfstraat staat een lege schuur waar 6 familieleden in gaan ‘wonen’. Verraad! Dat gaat een jaar goed, tot 29 december 1943. Dan wordt de familie door verraad gearresteerd, ook Anna omdat ze heeft meegeholpen. Ze worden allemaal vergast in concentratiekamp Auschwitz.

Op 12 november 1943 ‘s nachts om 2.15 uur brak er brand uit in het bollengebouw. Het gebouw werd gebruikt door de Duitsers als stalling van auto’s, opslag van benzine en stro. Het gebouw brandde volledig uit en als oorzaak werd strobroei opgegeven. Later werd bekend dat het verzet de brand had gesticht. In 1948 kwam er een nieuw gebouw, maar met de bollen was het een aflopende zaak. Al snel werd het gebruikt als neerzethal voor de veiling. Tot de sluiting van de veiling in 1973 is het gebouw voor alle mogelijke doeleinden gebruikt.

Jacob Balder is het grote voorbeeld van een verzetsman. Hij hielp geallieerde piloten die per parachute waren neergekomen, deed mee aan gewapende overvallen, verborg onderduikers en Joden. Hij was ook een leider in het landelijke verzet. Op 23 juni 1944 wordt hij gearresteerd. Hij zit in de gevangenis Weteringschans in Amsterdam waar nog meer verzetsmensen zitten. Er komt een bevrijdingsactie in de vroege ochtend van 15 juli 1944, maar die mislukt door verraad. Als straf voor deze bevrijdingsoperatie wordt een groep gevangenen (waaronder Jacob Balder) de volgende dag doodgeschoten in de duinen.

Nicolaas Bosman heeft een autogaragebedrijf aan het Havenplein in Broek op Langedijk. Met zijn kameraad Jan Vlug, een bekende palingroker in Broek op Langedijk, rijdt hij in februari 1945 in een (vracht)auto naar Den Oever om paling te halen. Onderweg in de Wieringermeer worden ze aangevallen door een geallieerd vliegtuig. Nicolaas laat zich uit de auto vallen terwijl Jan Vlug langzaam doorrijdt. Het vliegtuig vuurt, Jan Vlug wordt in de auto niet geraakt. Nicolaas Bosman wel en komt om het leven, 41 jaar oud.

In januari 1944 werd het Distributiekantoor overvallen door mensen uit het verzet. Zij haalden alle net aangekomen bonkaarten weg om te gebruiken voor onderduikers. Zonder bonkaarten kon je namelijk geen voedsel, kleding en andere dingen kopen.

Arie Beemsterboer is gesneuveld bij gevechten in mei 1940. Hij zat in het gevaarlijke gebied bij de Grebbeberg. Op 12 mei 1940 raakt hij met zijn regiment bij het plaatsje Voorthuizen in gevecht met een overmacht van het moderne Duitse leger. Arie wordt getroffen door een kogel in zijn rug en overlijdt. Zijn vrouw Charlina Hendrika Drager is in 1990 bij hem begraven, 50 jaar later. Ze heeft het militaire graf van Arie altijd intact gelaten, hoewel het overheidsbeleid is om alle oorlogsslachtoffers naar een ereveld over te brengen.

Na de Bevrijding op 5 mei 1945 komt burgemeester Schelhaas weer terug en wordt met muziek feestelijk welkom geheten.

Veel kinderen in de grote steden hadden geen goede voeding en slechte huizen. Om ze op te vangen en aan te laten sterken, werden houten kindertehuizen neergezet.

Dit stenen monument ‘De Stier’ is hier geplaatst in 1957. Er was eerst een houten monument vanaf 1945 bij de kruising Nieuwe Weg (N504) en de Dorpsstraat in Noord-Scharwoude.Daar was tot 1969 de jaarlijkse herdenking voor de slachtoffers. Reden: De Stier was voor de gemeenteraad te mannelijk uitgebeeld en dus onzedelijk. Daarom is het hier in 1957 in stilte geplaatst. De 23 namen van de slachtoffers zijn hier pas na 1969 in steen aangebracht, als de jaarlijkse herdenking definitief bij De Stier is. In 1980 zijn er nog drie namen aan toegevoegd. In 1998 zijn er zes nieuwe namen toegevoegd van slachtoffers na de Tweede Wereldoorlog. Langedijk heeft ervoor gekozen om elk nieuw Langedijker slachtoffer uit elke oorlog op het monument te zetten.

Op dit veilingterrein, waar ook een spoorlijn naartoe ging, kwamen op 12 mei 1940 duizenden evacués uit Amersfoort aan. Zij moesten hun huizen uit door de gevechten tussen het Nederlandse en Duitse leger. Ook bij de veiling in Broek op Langedijk kwamen er treinen uit Amersfoort aan. In totaal 5.000 mensen werden ondergebracht in de huizen in Langedijk, waar in 1940 bijna 8.000 mensen woonden.

Door de zware gevechten rond Arnhem in september 1944 kwam een hulpactie op gang vanuit Langedijk. Veel inwoners van Arnhem moesten namelijk vluchten naar de Veluwe. De Langedijkers kwamen in actie en brachten eten, drinken, dekens en kleren dat In vrachtauto’s met een groot Rode Kruisteken naar de Veluwe werd gereden. Dat was best gevaarlijk maar het liep allemaal goed af.

Tot 1 augustus 1941 was Oudkarspel zelfstandig, het gemeentehuis vroeger.

Op 2 december 1943 vliegt er ’s avonds om 7 uur een geallieerde bommenwerper in nood boven Oudkarspel. Om toch terug naar Engeland te komen, worden de bommen afgeworpen om lichter te vliegen. De bommen komen neer aan de noordkant van Oudkarspel. Ten oosten van de Dorpsstraat vallen fosforbommen in het land die allemaal brandend licht geven. Bij de sluis valt een grote bom waardoor verschillende huizen veel schade hebben. Drie huizen moeten helemaal worden gesloopt, 100 woningen hebben zware glasschade. Er vallen ook een paar lichtgewonden.